De voeten liggen, als ze geen klachten geven, niet direct in onze belevingswereld/ons gezichtsveld. We zijn ons vaak maar weinig bewust van die onderdanen die ons dragen. Vaak ver weggestopt in schoenen en sokken. Eigenlijk zouden we best eens wat aandacht aan deze harde werkers mogen besteden. Werp er eens een blik op, voel eens aan de bewegelijkheid, ontdek vreemde eeltplekken of scheef staande tenen. Zijn ze breed of juist heel smal? Staan de tenen ver uit elkaar of juist heel dicht tegen elkaar? Heb je likdoorns of zitten er vreemde bulten? Hoe zien de nagels er uit, zijn deze gezond?
Voetklachten
De voet
De voet is misschien wel het meest ingewikkelde deel van je bewegingsapparaat. Hij bestaat uit een complex geheel van allerlei structuren: 62 botjes met 33 gewrichten voorzien van spieren, zenuwen en banden om jou te ondersteunen, op te vangen en te stabiliseren tijdens je dagelijkse activiteit. Tijdens het sporten wordt hij zwaar belast en om dit zware werk goed te doorstaan moet de voet gezond zijn.
De voet moet beweeglijk zijn, hij moet zich immers voortdurend aanpassen aan de oppervlakte waarop hij zich bevindt. Hij moet sterk zijn om onder alle omstandigheden voldoende stabiliteit te bieden. Hij moet tijdens het rennen de klap opvangen, zich stabiliseren en vervolgens krachtig genoeg zijn om zich weer af te zetten. Dit vraagt een goede samenwerking tussen alle structuren die zich in de voet bevinden.
De spieren, botten, gewrichtskapsel, bloedvaten, zenuwen en gewrichtsbanden zorgen dus voortdurend voor de stabiliteit en kracht van de voet. Uiteindelijk heeft deze werking weer invloed op de stand van je onderbeen en alle bovenliggende structuren die de voet volgen.
Een foute stand of slechte bewegelijkheid is dan ook niet zelden de oorzaak van een blessures.
Als we naar de voet kijken, zien we de voorvoet met eerst de tenen, daarachter zit de middenvoet en achtervoet. De voet kent drie voetbogen, allen gevormd door de stand van de beentjes in je voet. De meest in het oog springende is de mediale voetboog. Hieraan herkennen we vaak de bekende voettypes, zoals hol-, plat- en normale voet (zie bovenstaande afbeelding)
- De laterale voetboog ligt aan de buitenzijde van de voet. Deze boog is minder zichtbaar, maar toch van belang bij een goede werking van de voet.
- De dwarse voetboog (transversale voetboog) loopt onder de bal van je voorvoet van de grote naar de kleine teen.
- De voetbogen zijn onder meer verantwoordelijk voor de werking van je voet. Ze geven de voet veerkracht, waardoor deze in staat is als een schokbreker en stabilisator te fungeren en adequaat op veranderingen van ondergrond te reageren.
Anatomie van de voet
Als we naar de interne structuur van de voet kijken zien we eerst de vijf tenen (phalangen). De tenen hebben net als de vingers allemaal drie kootjes, behalve de grote teen die heeft er twee. Dat zijn in totaal 14 botstukjes.
Achter de tenen bevinden zich de middenvoetsbeentjes ( metatarsalis), vijf in totaal. Ze worden aangeduid met romeinse cijfers vanaf binnenkant I II III IV V.
Achter de middenvoetsbeentjes bevinden zich vanaf mediaal (binnenkant gezien) achter de eerste drie middenvoetsbeentjes de drie cuneiform beentjes: cuneiform medialis, cuneiform intermedialis en cuneiform lateralis.
Achter de middenvoetsbeentjes IV en V bevindt zich het cuboïd been ( ook wel scheepsvorming been genoemd) en achter metatarsaal I II en III bevindt zich het os naviculare.
Ten slotte vormen het hielbeen (os calcaneus) en het sprongbeen (os talus) de achtervoet. We komen dan op 26 botjes en dan reken ik de twee botstukjes onder de kop van metatarsaal 1 (Bal van de voet bij grote teen) niet mee. Deze zogenaamde sesambotjes fungeren als een soort knieschijf voor de grote teen. Irritatie van deze botjes leidt vaak tot vervelende klachten (sesamoditis).
Beweging van de voet
Als we het skelet van de voet bekijken zien we dat alle botdelen heel mooi in elkaar passen. Door deze vorm is de voet al zeer vormvast. Het gewrichtskapsel waakt voor een deel over deze vormvastheid. Daarnaast is er een uitgebreid patroon van allerlei bandjes, dat de onderlinge botstructuur binnen een bepaalde bewegingsuitslag houdt. Dit beschermt de voet tegen overbelasting en ongewenste bewegingen. Bij een verstuikte enkel zijn het vaak deze bandjes die overbelast of beschadigd raken.
Een uitgebreid net van zenuwen geeft constant informatie over de stand van de voet, waardoor spieren en pezen op de juiste wijze hun werk doen. Ook in de pezen en spieren zitten zogenaamde receptoren die voortdurend informatie geven over de stand van de voet. Bij beschadiging raakt dit systeem van slag, waardoor je bijvoorbeeld sneller door je enkel gaat en inboet aan stabiliteit. Met de juiste oefeningen kun je deze informatiebronnen meestal weer resetten.
Om de voet te bewegen gebruiken we spieren. De grotere spieren liggen buiten de voet, hogerop in het onderbeen. De voet zou met alleen inwendige spieren namelijk veel te lomp worden. Ik geef hier enkele voorbeelden van bekende spiergroepen vanuit je onderbeen. In werkelijkheid is er nog een veelvoud aan andere spieren in en buiten de voet.
Er zijn diverse spieren in je onderbeen die door middel van pezen je voet aansturen. Ze hechten in je voet aan een van de botstukken, waardoor beweging mogelijk wordt. De bekendste is misschien wel de achillespees, die ontspringt in je kuitspieren en is vastgehecht aan de achterzijde van het hielbeen(calcaneus). Door deze spier aan te spannen ga je op je tenen staan. Deze beweging van de voet noemen we plantair flexie.
De Tibialis anterior( voorste scheenbeenspier) is in de volksmond minder bekend, maar deze zorgt samen met andere spieren dat we onze voorvoet kunnen optillen. Deze beweging noemen we dorsaalflexie.
De Tibialis posterior ofwel achterste scheenbeenspier is onder andere verantwoordelijk voor de stabilisatie van je voet aan de binnenzijde tijdens de landing. Hij zorgt onder andere voor de instandhouding van de voetboog. Deze spier is vaak betrokken bij de beruchte scheenbeenklachten (shin splints) omdat je voet te ver naar binnen kantelt. De spier vindt haar oorsprong aan de binnenzijde van het scheenbeen.
De m.peroneus longes en m.peroneus brevis zitten aan de buitenkant van je onderbeen. De pezen lopen via de buitenenkel naar onder je voet. Deze pezen spelen een belangrijke rol bij de stabilisatie tijdens het lopen. Samen met de achillespees zijn ze onder andere verantwoordelijk voor plantairflexi ( op je tenen komen) van je voet. Ook zijn ze belangrijk bij het in stand houden van je transversale voetboog (voorste voetboog).
Banden en pezen
Banden en pezen zijn erg belangrijk voor de vorm van de voet. De peesplaat onder je voet (facie plantaris) is misschien wel een van de beruchtste structuren onder je voet. Een klacht die in de volksmond vaak ‘hielspoor’ wordt genoemd is veelal een ontsteking van deze plaat op de aanhechting bij het hielbeen (faciites plantaris). Kom bij deze klachten naar de RunX hardloopwinkel voor een schoenen- en voetencheck en laat s eventueel een zachte hielondersteuning plaatsen om de klachten te verzachten.
Windlass mechanisme
De peesplaat bestrijkt de hele onderkant van je voet. Hij zorgt voor vormvastheid en reageert door middel van het zogenaamde windlass effect. Zie foto hiernaast. Door de tenen te buigen ( m.n. de grote teen) spant de peesplaat aan. Dit verhoogt de voetboog, waardoor deze sterker wordt en grotere krachten aankan. Een ingenieus samenspel van verschillende structuren dat tot ongekende krachten leidt. Een verstoring van dit systeem, door bijvoorbeeld te weinig bewegelijkheid van grote teen, heeft direct een negatief resultaat op je bewegingspatroon en werkt eenvoudig blessures in de hand.
Laat de sportschoenen controleren!
Ga voor behandeling naar sportpodoloog, fysiotherapeut of sportarts. Bij RunX kunnen we je goed adviseren over de te nemen stappen.
Enkele veel voorkomende voetklachten/blessures
Voetklachten verstoren regelmatig het sportplezier. Zorg daarom voor een goede hygiëne, draag goede sportsokken, voorkom te lange nagels en vermijdt eeltplekken. Draag goed passende schoenen. Bezoek eventueel een pedicure vooral wanneer je last hebt van likdoorns en ander ongemak
Hallux Valgus
Het naar binnen kantelen/draaien van je grote teen. Vaak erfelijk belast. Soms in combinatie met Exostose (Bunion) van MTP I ( De beruchte bult op het gewricht van je grote teen) Het dragen van zooltjes biedt soms uitkomst. Houdt rekening met je schoenkeuze, vermijdt het dragen van hoge hakken en kies liever een iets bredere schoen. Ook naden die over de bunion (knobbel) lopen kunnen voor irritatie zorgen. Bij ernstige klachten moet er soms operatief worden ingegrepen.
Een (sport) podoloog kan uitkomst bieden. Informeer bij een RunX winkel voor advies.
Neuralgie
Bij een neuralgie raken zenuwen die tussen je middenvoetsbeentjes zitten bekneld. Meestal zit de klacht tussen 3e en 4de dit wordt een Mortonse neuralgie genoemd. Deze aandoening zie je vaak bij een doorgezakt voetgewelf, maar ook het dragen van te smalle schoenen kan de klacht veroorzaken. Een goede zool in combinatie met de juiste schoen biedt meestal uitkomst. Een enkele keer dient er medisch ingegrepen te worden. Voorkom knellende schoenen en loop niet op hoge hakken. Laat je adviseren bij RunX over schoenen met de juiste pasvorm en de mogelijkheden voor een sportzool
Klauwende tenen
Bij bovenstaande klachten zie je vaak ook klauwende tenen, soms hamertenen of tenen die schots en scheef staan. Meestal als een gevolg van een doorgezakte voorste voetboog. Podologische zolen kunnen deze klachten verminderen. Bij klauwende tenen zie vaak kapotte of blauwe nagels. Soms ontstaan er blaren tussen de tenen. Een goed werkend middel is in dit geval een sok met tenen. Vraag ernaar in de RunX winkel.
Haglundse exostose
Dit is de naam van de bult die soms achter op de buitenkant van je hak ontstaat. Je lijf reageert op de trekkrachten van je achillespees. Er komt meer kalkafzetting en dit uit zich in een bult. De aanhechting gaat hierdoor minder optimaal werken en het zorgt voor meer wrijving in je schoenen wat soms leidt tot een pijnlijke ontstekingsreactie. Door de bult kunnen schoenen ook minder goed gaan passen en leidt de wrijving soms tot extreme slijtage in de hiel van de schoen. Laat je adviseren door RunX, zorg voor goede schoenen en laat de schoenen eventueel op de aangedane plek ruimer maken.
Wacht niet te lang; deze blessure kan zich snel negatief ontwikkelen!
Soms is het nodig om operatief in te grijpen.
De blessure wordt niet zelden veroorzaakt door verkeerd schoeisel(wrijving), te weinig kracht in kuiten, stand afwijking of te korte kuitspieren of door een slechte trainingsopbouw.
Capselitis van de mtp gewrichtjes
De gewrichtjes tussen de botdelen van je middenvoetsbeentjes en je tenen. De gewrichten worden bij elkaar gehouden door een stevig kapsel, ruim voorzien van bloedvaten, zenuwen en receptoren. Als er veel druk op dit kapsel wordt uitgeoefend, kan dit gaan irriteren en ontsteken(capselitis). Dit kan veroorzaakt worden door een plotselinge klap of stoot, door verkeerd schoeisel of door stand afwijking van de voet ( b.v. doorgezakte voorste voetboog). Het kapsel raakt geïrriteerd en dit uit zich in zwelling, pijn en (ochtend) stijfheid. De pijn wordt vaak vooral gevoeld bij de afzet tijdens het lopen. Hier worden de tenen immers gebogen. Bij RunX kunnen we u adviseren over de oorzaak en over oplossingen
In bovenstaande tekst ben ik iets nader ingegaan op de werking van de voet. Ik heb een kleine greep gedaan uit de blessures die door het slecht funtioneren van de voet kunnen ontstaan.
Gebruik deze tekst niet om zelf te behandelen. Ga bij twijfel altijd naar een deskundige!
Ruud Vlutters
Sprortpodoloog a/b
Hardlooptrainer coach b
mede eigenaar RunX Twente
Hoe werkt de loopanalyse van RunX?
Als je gaat hardlopen wil je dat het gemakkelijk gaat, dat je plezier hebt en dat je geen last krijgt van blessures. Stap één? Geschikte schoenen. Bij RunX staan we altijd klaar om jou de beste hardloopschoen aan te meten. Alle schoenen in onze winkels zijn van goede kwaliteit, maar het gaat erom welke hardloop- of wandelschoenen (voor zowel heren als dames) goed bij joú passen. Daarom wordt de schoen aangemeten op basis van jouw specifieke situatie.
Dit onderzoeken we met de uitgebreide RunX loopanalyse. Jouw belastbaarheid staat centraal in onze meting en de belangrijkste vraag is: hoeveel kan jouw lichaam fysiek aan? We kijken niet alleen naar je voeten en benen, maar naar het gehele lichaam. Daarnaast verdiepen we ons in jouw doelen en je persoonlijke verhaal. Die informatie in combinatie met onze kennis maakt dat we de meest geschikte schoen voor je kunnen bepalen. Belastbaarheid is het belangrijkste begrip in de onze filosofie over de voor jou geschikte hardloopschoen. Hoe belastbaar je bent is afhankelijk van verschillende factoren: loopverleden, doel en lichaam.
